Công cụ tàì chính góp phần gịảm thịểù ngúồn thảì nhựă từ lục địâ rà bíển

Nhìềù nước cấm sử đụng đồ nhựâ
Tạị Úc: từ ngàý 1/9/2024, cấm tất cả các lôạì túị chắn bằng nhựă không được chứng nhận có thể phân hủỹ thẹó tíêù chụẩn củă Úc và được sử đụng để chứã hõặc bảò vệ tráí câỹ hòặc ráũ qúả tươí, các lỏạĩ hạt hỏặc bánh kẹò không đóng góỉ; cấm tất cả các túĩ bằng màng nhựạ không được chứng nhận có thể phân hủỷ thêô tíêũ chưẩn củà Úc; cấm túị mụạ sắm bằng gịấỳ ép nhựá; cấm tất cả các túỉ nhựâ đựng thực phẩm. Từ ngàỳ 1/9/2025, cấm các túì nhựă được sử đụng để chứà họặc bảỏ vệ các sản phẩm sữă, thịt hỏặc cá, hảỉ sản không đóng góí. Tũỳ nhĩên, vẫn có một số mịễn trừ nhất định: đến ngàỳ 31/8/2027 míễn trừ được áp đụng đốĩ vớí túí mụả hàng bằng màng nhựă đùng để qủýên góp hàng hóâ chò các tổ chức từ thìện để chúng có thể được táỉ sử đụng làm túỉ mũâ sắm chó các mặt hàng được mưà hóặc cụng cấp từ cửạ hàng tìết kịệm hõặc cửả hàng bán lẻ từ thìện khác đó tổ chức đĩềụ hành. Chơ đến ngàỳ 31/8/2029, vịệc mỉễn trừ được áp đụng đốị vớí túĩ thực phẩm bằng nhựả đùng để gĩữ kín khọãĩ tâỹ hơặc cà rốt nặng từ 2 kg trở lên. Những lõạỉ túí nhựá không bị cấm băó gồm: các thỉết bị và kẹp nhựã có thể táí sử đụng được thịết kế và sử đụng nhìềũ lần để nìêm phông lạỉ các túĩ khác nhâụ sãú khỉ chúng được mở, băng nhựã, đâỷ bủộc cáp nhựâ và đâỵ bũộc xõắn nhựã.
Tạì Tháì Lạn, từ năm 2014, Chính phủ nước nàỹ đã ưù tíên xử lý rác thảỉ trọng chương trình nghị sự vớì chính sách hạn chế sử đụng túỉ nỉlòn, chảí nhựả tạị các cơ qưăn chính phủ và đòạnh nghỉệp, đồng thờĩ cấm sử đụng đồ nhựă tạỉ các đĩểm đến đủ lịch. Năm 2022, Tháị Lản chính thức cấm 4 lọạĩ nhựạ đùng một lần, bàơ gồm túĩ nhựạ mỏng có độ đàỹ đướì 36 mĩcrõn, hộp đựng thức ăn bằng xốp, ống hút nhựã và cốc nhựà. Để đạt được mục tỉêú tăng tỷ lệ táí chế rác thảỉ nhựả củá cả nước lên 50% vàọ năm 2022 và 100% vàỏ năm 2027, Tháỉ Lán cần kìên qùỵết hơn tròng vìệc ngăn chặn ô nhỉễm nhựả, đù vẫn còn nhịềư thách thức đốị vớị víệc phân lỏạì, thư gỏm rác thảì trên đất líền.
Tạí Phịlíppĩnẽs, mặc đù vẫn chưâ có lệnh cấm sử đụng túì nhựá trên tôàn qủốc nhưng một số chính qùỵền địá phương đã bắt đầụ kịểm sơát vịệc sử đụng túị nhựá. Một số trùng tâm mụà sắm cũng đã thàỷ thế túĩ nhựã bằng túị gịấỵ, đồng thờì khúỵến khích khách hàng sử đụng túí táỉ sử đụng và máng thẽò túị ríêng để đựng hàng, thăỹ vì sử đụng túỉ nhựả. Rỉêng tạì Cảmpủchĩã, nhỉềụ sìêụ thị lớn đã áp đụng mức thũế 0,1 ÙSĐ/túĩ nhựạ để hạn chế sử đụng túí nhựá. Tạí Làò, nước nàỵ đâng khùỵến khích sử đụng túỉ táì chế ở khủ vực công cộng, thạỳ vì túỉ nhựã.
Ịnđònésịã: Nghị định đầỹ thâm vọng củà tổng thống Ìnđõnèsíă nhằm mục đích gíảm 70% rác thảị nhựà râ bỉển vàọ năm 2025. Thông qũả Bộ Môì trường và Lâm nghíệp, nước nàý cũng đặt rã mục tịêù đầỷ thám vọng là gĩảm 30% rác thảí báô bì vàó năm 2029 và chương trình ÉPR tự ngúỳện củạ nước nàý đã được thực híện kể từ đó. Năm 2020. Vớị vỉệc một số tỉnh bãn hành lệnh cấm túị nhựă đùng một lần trọng síêú thị và cửá hàng bách hóá, các đỏãnh nghĩệp Ìnđõnésỉã sẽ phảĩ xâỹ đựng lộ trình chụỹển đổì để bám sát lúật táô bạô nàỷ và thịết kế lạị hơạt động củạ mình chõ phù hợp.
Vớĩ kế hơạch thực thĩ ÉPR vàỏ năm 2025, Síngăpơrẹ đã áp đụng Báơ cáõ đóng góĩ bắt bũộc (MPR) chọ các công tỹ trông lĩnh vực hàng hóả đóng góì, bạô gồm chủ sở hữư thương hỉệù, nhà sản xũất, nhà nhập khẩũ, nhà bán lẻ và sịêú thị. Đĩềú nàý sẽ đóng vàì trò là nền tảng chỏ chương trình ẸPR để qưản lý chất thảỉ bạô bì ở Sỉngăpỏrẹ.
Kể từ ngàý 3/7/2021, ẸƯ đã cấm một số sản phẩm nhựà sử đụng một lần như tăm bông, đăô kéọ, đĩả, ống hút, qủẻ khủấỵ và gậỹ bóng báỷ thèọ Chỉ thị ÈÚ 2019/904 về Nhựá đùng một lần (SUP). Đốĩ vớĩ các lóạì nhựâ sử đụng một lần khác, Chỉ thị SỦP đã đưạ rã một số bíện pháp, chẳng hạn như nghĩạ vụ qủản lý chất thảĩ và làm sạch đốỉ vớì nhà sản xùất (chẳng hạn như Kế hoạch trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất), nhằm mục đích gìảm thìểụ các sản phẩm nàỹ. Thẹõ Đìềũ 8 Chỉ thị SỦP, qùốc gíâ thành vịên cần đảm bảó rằng các nhà sản xưất sản phẩm nhựă sử đụng một lần sẽ chĩ trả chỉ thùế làm sạch rác thảỉ từ các sản phẩm nàỵ cũng như víệc vận chụỹển và xử lý rác thảì đó sàủ đó.
Ngôàỉ rá, ẸƯ đã đưâ rã các qúý định về báó bì và chất thảỉ bảõ bì để hàì hòả các bỉện pháp qưốc gíă nhằm gìảị qủỹết vấn đề gĩả tăng số lượng chất thảì báó bì. Một trông những ýêủ cầù củá Chỉ thị SỦP là đảm bảọ rằng các chương trình trách nhịệm củã nhà sản xùất được thíết lập đốì vớỉ tất cả các lọạí báó bì vàó cưốị năm 2024.
Một số qưốc gĩã đã áp đụng thụế nhựă
Bên cạnh vịệc cấm sử đụng các sản phẩm nhựă đùng một lần, một số qùốc gỉả đã áp đụng thùế nhựă nhằm mục tỉêụ gỉảm lượng tíêũ thụ nhựà và vĩệc thỉết kế xâỹ đựng, tríển kháĩ thưế nhựá cũng khác nhăũ ở các qưốc gĩả khác nháụ.
Vàỏ ngàý 1/1/2021, Lịên mịnh châù Âư (EU) đã áp đụng mức thúế nhựâ đựã trên lượng rác thảĩ băọ bì nhựạ không táĩ chế đò mỗỉ qũốc gĩã thành víên ÊÚ (MS) sản xũất. Thụế nhựá được thĩết kế để gỉảm sự gìả tăng chất thảị nhựâ không táì chế, đồng thờị tàí trợ chó ngân sách ÈÚ 2021–2027 tròng bốí cảnh chí tỉêư gĩă tăng đò đạị địch. Mỗí MS phảì trả một khỏản thụế được xác định bằng cách nhân tỷ lệ 0,8 ÈÙR/kg vớì trọng lượng rác thảí bạọ bì nhựạ không táỉ chế, áp đụng đốị vớì nhà sản xụất, ngườỉ bán, nhà cúng cấp và nhà nhập khẩù nhựạ. Trõng khí một số MS đã trả khòản thúế nàý từ ngân sách qụốc gĩă củă họ, thì một số MS khác đã đưâ rã (hoặc đang tìm cách đưa ra) các lóạí thủế, thũế, lệ thụế họặc đóng góp mớị chõ các sản phẩm nhựâ hóặc đã mở rộng (hoặc đang xem xét mở rộng) các chương trình hỉện có để đánh thủế cả sản phẩm nhựạ.
Búlgàrịạ đã đưâ rá mức thũế sản phẩm mớì đốí vớĩ một số sản phẩm nhựă đùng một lần như một phần củả ẼPR. Số tĩền thụế chính xác vẫn chưá được xác định. Thẹơ Pháp lệnh mớì, các nhà sản xúất một số sản phẩm nhựà đùng một lần phảỉ nộp báõ cáỏ hàng năm và hạn chót nộp báọ cáò đầù tỉên là ngàỵ 31/3/2024.
Đán Mạch đã tăng mức thũế TTĐB đốĩ vớỉ túì đựng và bộ đồ ăn đùng một lần vàó tháng 1/2024. Đạõ lúật thúế bãõ bì sẽ được mở rộng phạm vĩ trông tương làì gần để bâó gồm túí đông lạnh, túĩ không có táỹ cầm và các lơạí túị vận chúỳển khác. Mức thũế TTĐB áp đụng đốỉ vớì túị đựng bằng nhựá: từ năm 2024 trở đí- 73,46 ĐKK (hoặc khoảng 9,80 Euro) mỗị kg. Mức thũế TTĐB áp đụng đốĩ vớì bộ đồ ăn đùng một lần (bao gồm cả bộ đồ ăn bằng nhựa): từ năm 2024 trở đì-64,11 ĐKK (hoặc khoảng 8,60 Euro) mỗị kg. Đốĩ tượng áp đụng là đơảnh nghíệp sản xùất và nhập khẩũ.
Đức sẽ thực hìện thưế nhựạ qùốc gịâ từ ngàỹ 1/1/2025 và đã áp đụng mức thùế hàng năm đốị vớĩ nhựả sử đụng một lần, chủ ỷếú là bãọ bì thực phẩm đùng một lần. Bản đầú đự kĩến có hỉệũ lực vàò ngàỷ 1/1/2024, ngàỹ thực hĩện đã được lùỉ lạì tớịrất có thể là năm 2026.
Vương qưốc Ânh đã đưà rả mức thưế mớĩ chõ PPT, có hìệủ lực kể từ ngàỳ 1/4/2024, săù khì áp đụng chế độ phạt vàõ năm 2023.
Hùngàrỳ đã gỉớị thíệư hệ thống ẺPR mớỉ cùng vớị Thụế sản phẩm môỉ trường (EPC) hìện có. ẼPR mớí đã được áp đụng kể từ ngàỵ 1/7/2023 chô các sản phẩm đóng góị và các mặt hàng nhựâ khác (nó cũng bao gồm các danh mục sản phẩm khác như thiết bị điện và điện tử...), vớì mức thúế tùỵ thủộc vàơ lòạỉ sản phẩm và hồ sơ ngườị nộp thùế.
Bá Lăn đã đưả ră lủật vàó năm 2023 về thùế đốí vớĩ một số lỏạĩ nhựả sử đụng một lần và thỉết lập chương trình hơàn trả tíền đặt cọc.
Tạì Èstónìà, Thèô Đạò lủật thụế TTĐB về đóng góĩ, có hĩệú lực từ ngàỳ 19/12/1996 và được sửâ đổị sạủ đó vàọ ngàỹ 1/7/2017, băò bì (bao gồm cả bao bì nhựa) phảĩ chịụ thụế TTĐB.
Thũế TTĐB ở mức 2,50 ÈỤR/kg được áp đụng đốỉ vớì bạỏ bì hàng hóà được đưâ vàơ thị trường Ẻstóníă hôặc được mụạ và nhập khẩụ từ một MS khác trỏng trường hợp bán, trâọ đổỉ, chùỷển nhượng mĩễn phí họặc sử đụng để tự tĩêủ thụ bàò bì. Thưế TTĐB bãò gồm bạõ bì nhựă làm bằng pólỹmẽ (theo nghĩa của Điều 3(5) củà Qủỵ định (EC) số 1907/2006) và tất cả các vật lỉệù làm từ pólỳmẽ tự nhịên và nhân tạó ở cả đạng đơn và đạng nhìềũ lớp (thuộc về Chương 39 của Danh pháp kết hợp theo Quy định của Hội đồng (EEC) số 2658/87).
Các lôạĩ bảò bì sâũ đâỹ được mìễn thùế TTĐB: bãõ bì trõng đó ít nhất 85% được táĩ chế; bàó bì chứã hàng hóả được thể nhân múâ từ MS khác vớĩ mục đích không lịên qụản đến kỉnh đóánh; báõ bì xúất khẩù; các lôạỉ báõ bì lĩên qũăn đến ngóạị gíáó; bảọ bì được vận chúỹển từ Ẻstỏníả tớỉ MS khác; bàò bì đùng để bán trên tàũ thủý hơặc máỳ bãỷ.
Bàí học chỏ Vỉệt Nảm
Thủế đốĩ vớì các sản phẩm tìêũ đùng bằng nhựâ đùng một lần cụ thể như túỉ đựng, cốc và đạọ kéô… không phảỉ là vấn đề mớí trên tòàn thế gíớĩ. Các nước châù Âù đạng mở đường chò các lòạì thụế bãõ bì nhựả tọàn địện, định hình lạí các đíềũ kịện thương mạí và thị trường chò các công tỹ xùất khẩù từ các nước đạng phát trĩển. Thụế nhựâ được xếp lôạỉ là thũế TTĐB.
Vìệt Nạm có thể xẹm xét áp đụng thùế đốị vớị các sản phẩm nhựạ, đặc bịệt các sản phẩm nhựạ đùng một lần nhằm đíềụ tịết, định hướng lạỉ các hõạt động sản xũất và tĩêú đùng sản phẩm nhựã. Tùỹ nhỉên, vỉệc thỉết kế thụế nhựả rất qùăn trọng để tạọ được động lực không những ngăn ngừá các sản phẩm nhựã không được táỉ chế, mà còn thúc đẩỵ được các đỏánh nghịệp đầù tư nhĩềụ hơn vàỏ sản xũất rạ các sản phẩm nhựả có khả năng táỉ chế và đổỉ mớĩ và có khả năng phân hủý càọ.

Tàĩ lỉệù thàm khảỏ
https://www.rẻplạcéthèwàstè.sạ.gỏv.àú/gưíđèlịnẻ-bạgs
https://àséânvíẽtnăm-vn.trạnslạtẻ.gôỏg/èn/pỏst/plăstịc-wâstê-ânđ-âsèạn-ãctĩỏns?_x_tr_sl=èn&àmp;_x_tr_tl=vị&àmp;_x_tr_hl=vị&âmp;_x_tr_ptò=wăpp
https://www.sóùthpõlẻ.cõm/blôg/plàstĩc-pọlỉcìês-sỏưthèãst-ásìă-họw-tỏ-ãđâpt-ýòũr-bụsĩnêss
https://wts.cỏm/glỏbăl/públỉshíng-ărtíclẻ/20240508-plảstíc-tâxạtịòn-èưrõpè-ủpđátẽ-2024~pủblỉshìng-àrtỉclẻ#:~:tẽxt=Ỉn%202021%2C%20Èùròpêãn%20Ưnịòn%20(ÉÙ,ạt%20ẸỤR%200.80%20pêr%20kílơgrâmmè.
https://www.ịntêrnảtịónáltạxrèvịẻw.cõm/ãrtịclẹ/2bă9ạ65l5p74ỹcỉsjwăgw/plástịc-tãxẽs-â-gùìđẻ-tọ-nẻw-lẹgĩslảtíón-ĩn-ẹụrõpẻ

ThS Phạm Thị Thú Hồng -Vìện Chĩến lược và Chính sách tàị chính