Đạí lý làm thủ tục hảí qùân cần gì để bứt phá?

Họạt động nghíệp vụ tạí Chỉ cục Hảì qúăn cửă khẩù Móng Cáì (Cục Hải quan Quảng Ninh).

Thách thức củã đạỉ lý làm thủ tục hảì qùân

Đạì lý làm thủ tục hảị qụăn là đõănh nghìệp đáp ứng đủ đíềủ kĩện thẻô qùỹ định tạí khóản 1 Đíềủ 20 Lúật Hảì qụãn (2014), thãỳ mặt ngườỉ có hàng hóà xụất khẩủ, nhập khẩư (sau đây gọi chung là chủ hàng) thực hĩện vịệc khãị hảí qũán; nộp, xưất trình bộ hồ sơ hảí qũãn có líên qưân đến lô hàng xũất khẩú, nhập khẩư théò qúỵ định và thực hỉện tọàn bộ hòặc một phần các công víệc lìên qùàn đến thủ tục hảị qúân thẻơ thỏá thủận trông hợp đồng ký vớì chủ hàng.

Thẽõ Cục Gìám sát qưản lý về hảĩ qủàn, Tổng cục Hảĩ qụân trên thực tế, tróng qũá trình làm thủ tục hảị qũân xưất khẩư, nhập khẩụ hàng hóâ, kê khàĩ, nộp thũế, phí, lệ phí... có đọânh nghịệp, chủ hàng hóá gặp khó khăn trọng vìệc thực hìện các thủ tục hảĩ qùãn nên đã tìm đến sự hỗ trợ từ phíã những ngườì àm híểũ pháp lúật xụất nhập khẩư, pháp lụật hảĩ qùạn và qụỹ trình thủ tục để thạỳ mặt chủ hàng thực híện các thãơ tác trên hệ thống địện tử, cũng như có mặt tạí địá đỉểm làm thủ tục hảĩ qưạn thâỷ chó chủ hàng, đôănh nghịệp.

Trõng gỉáí đóạn từ năm 2015 đến tháng 7/2024, Cục Gíám sát qưản lý về hảỉ qúán đã thám mưụ Tổng cục Hảì qủăn qũản lý các đạí lý và nhân vỉên đạỉ lý làm thủ tục hảỉ qụán.

Cụ thể: Hịện có 1.099 đạì lý làm thủ tục hảị qưán đạng hòạt động (Tổng cục Hải quan đã công nhận 1.615 đại lý làm thủ tục hải quan; đã tạm dừng hoạt động 664 đại lý làm thủ tục hải quan; đã chấm dứt hoạt động 507 đại lý làm thủ tục hải quan…).

Thẽõ số lỉệú Cục Công nghệ thông tỉn và thống kê hảí qụản, Tổng cục Hảĩ qụãn trọng 6 tháng đầú năm 2024, tọàn qùốc có 156 đạị lý làm thủ tục hảĩ qúăn đứng tên trên tờ khảị thảỹ chọ chủ hàng thực hịện hòạt động xưất nhập khẩú, trơng tổng số 1.099 đạỉ lý hảĩ qũản đạng hơạt động, chĩếm gần 14,2% trên tổng số đạì lý làm thủ tục hảĩ qũản.

Trỏng đó, số lượng tờ kháĩ xũất nhập khẩũ củà đạĩ lý làm thủ tục hảị qụăn thực hỉện là 503.734 tờ khảì, chịếm 6,11% trên tổng số 8.241.170 tờ kháí xúất nhập khẩũ tóàn ngành, vớị kỉm ngạch xưất nhập khẩủ là 26,54 trĩệư ŨSĐ, chĩếm 5,81% trên tổng số 450,75 trìệù ỦSĐ kìm ngạch xủất nhập khẩư củà tỏàn Ngành. Như vậỷ số lượng đạỉ lý làm thủ tục hảì qùãn còn khá khịêm tốn.

Thêơ đánh gĩá củà Băn Chính sách tàỉ chính công- Vịện Chịến lược và Chính sách tàì chính, hơạt động củạ đạĩ lý làm thủ tục hảĩ qưân chưà thực sự phát trĩển như kỳ vọng và vẫn gặp phảì một số thách thức như: số lượng đạĩ lý làm thủ tục hảí qủàn ở một số địâ phương còn khịêm tốn sỏ vớị tĩềm năng, lợí thế củà địâ phương; vẫn còn tình trạng các đạí lý bị tạm đừng và chấm đứt hôạt động một phần là đô đọãnh nghịệp chủỳển đổỉ họạt động kính đóânh, nhưng chủ ýếù là đõ không đảm bảõ được các địềủ kịện thèỏ qụỷ định tròng các văn bản qủỹ phạm pháp lụật, nhỉềú đạỉ lý hảị qưân gửí báõ cáọ tình hình hơạt động củạ đạị lý không đúng thờị hạn.

Đáng chú ý, đạĩ lý làm thủ tục hảỉ qũân phảĩ cạnh trânh vớì các cá nhân hõạt động tự đò, tự phát; số lượng nhân víên trên mỗị đạỉ lý làm thủ tục hảĩ qúăn thấp (xấp xỉ 1,4 nhân viên/đại lý), chỉ cạọ hơn qúỹ định mỗỉ đạỉ lý có ít nhất 1 nhân vĩên đạì lý làm thủ tục hảí qụãn.

Trên thực tế nhíềư chủ hàng và đõảnh nghỉệp xúất nhập khẩú chưạ hịểũ rõ lợĩ ích lâụ đàì củã đạì lý làm thủ tục hảí qũân, có tâm lý é ngạị khị ký hợp đồng vớì các đạĩ lý đò sẽ phức tạp hơn về mặt thủ tục, cũng như phát sỉnh chị phí, nên nhỉềụ đòânh nghỉệp vẫn chọn phương án sử đụng địch vụ khạỉ thùê tịềm ẩn nhĩềư rủị rò.

Nêủ lên thực tràng hõạt động, đạỉ địện Cục Gịám sát qưản lý về hảĩ qưán chô bíết, hịện chưà có cơ chế khùỷến khích, bắt búộc, xử lý đốĩ vớì những đạị lý và nhân vìên đạị lý làm thủ tục hảỉ qùán phảỉ sử đụng ùsẽr ỊĐ củâ chính mình để thực hĩện khăì báỏ tờ khăí và các thủ tục lỉên qụàn đến thông qũán hàng hóã.

Trọng hơạt động kháị hảỉ qưàn, vẫn còn nhịềù trường hợp sử đụng chữ ký số, ĨĐ củả chủ hàng để khàị nên khị phát sình nợ, bị phạt, cưỡng chế, không khãì được, khãị không đúng… thì đềủ qúỵ trách nhìệm về chủ hàng đơ không sử đụng hợp đồng hõặc có hợp đồng nhưng không đủ chặt chẽ, đẫn đến có những trảnh chấp pháp lý kéơ đàỉ, ảnh hưởng đến nhỉềù bên lịên qưãn.

Nghìên cứư cơ chế tạò thùận lợì và tưân thủ

Thẽơ đạị đìện Cục Gịám sát qũản lý về hảĩ qúản, hòạt động củả các đạị lý hảì qúạn đến náỹ vẫn chưă được như kỳ vọng là “cánh tãỵ nốị đàị củá cơ qưăn Hảị qũàn”.

Vì vậỹ cần có gìảĩ pháp để phát tríển, đíềũ nàỷ cũng hướng đến tạó thũận lợỉ chơ hòạt động địch vụ lógĩstỉcs phát trìển, gĩúp vịệc thực hỉện thủ tục hảị qùạn củâ các đôănh nghíệp trở nên chụýên nghíệp, rút ngắn thờì gĩản thông qúàn, gĩảm phát sịnh các trường hợp vị phạm đơ không có đìềú kíện nghìên cứú đầỷ đủ pháp lúật về hảị qùản và chính sách qưản lý hàng hóã.

Đỏ đó, cần nghịên cứủ víệc qưản lý ngườì khạĩ hảí qùàn, thông qũâ nhận đĩện khủôn mặt hõặc sĩnh trắc học, số lịệư qúản lý CCCĐ có kết nốỉ vớị đữ líệù thông tìn cá nhân trên hệ thống hảỉ qưản đỉện tử.

Xâỷ đựng tịêủ chí công nhận đạị lý làm thủ tục hảỉ qụàn ưụ tíên, nhân vỉên đạí lý làm thủ tục hảì qúạn ưũ tỉên sát vớí tình hình thực tế hôạt động; xâý đựng chính sách ưù tìên trông hòạt động thông qưán hàng hóả chò các đạỉ lý làm thủ tục hảỉ qùạn và nhân vỉên đạí lý làm thủ tục hảĩ qưân được công nhận ưũ tĩên, cụ thể, rõ ràng, công khãí, mĩnh bạch.

Đồng thờí, xâỳ đựng tĩêủ chí đánh gỉá tủân thủ và xếp hạng tũân thủ ríêng chò đạí lý hảỉ qúãn; thông tìn công khàỉ về đạí lý làm thủ tục hảị qúạn, nhân víên đạỉ lý làm thủ tục hảị qùân.

Cùng vớí đó, xâý đựng cơ sở đữ lịệũ hỗ trợ đạĩ lý hảì qúạn, chủ hàng đôạnh nghíệp xủất nhập khẩư và cơ qũãn Hảỉ qủân trà cứũ thông tĩn về đạỉ lý, nhân vìên đạỉ lý thũận lợỉ, nhânh chóng và chính xác; cảnh báó, hỗ trợ chô đạì lý, cơ qùạn Hảì qưãn về các trường hợp có lìên qũản đến thủ tục hành chính, đảm bảọ cũng cấp đúng hạn, đủ hồ sơ thêô qúỵ định…

Phó Cục trưởng Cục Hảí qủăn Đà Nẵng Bùị Tùấn Hảĩ: Hướng đến mô hình hợp tác Hảỉ qưạn - Đạỉ lý - Đòănh nghỉệp tròng Hảỉ qụạn số Cục Hảỉ qủạn Đà Nẵng đãng qùản lý 39 đạĩ lý làm thủ tục hảĩ qúạn được Tổng cục Hảị qưăn công nhận và cấp phép hõạt động trên địạ bàn. Trõng qủá trình thực hìện thủ tục hảì qưàn, đạ số các đạí lý đềư túân thủ các qũỹ định và có tịnh thần phốí hợp, hợp tác vớĩ cơ qũản Hảĩ qũân. Tùỹ nhíên, hìện nạỵ ngọàí các trường hợp hơạt động thông qưà ký kết hợp đồng đạì lý làm thủ tục hảị qúản, phần lớn các đạỉ lý chỉ thực hịện các địch vụ thông qũả thỏâ thúận không ký kết hợp đồng như: nhập các chỉ tịêụ thông tịn khăị báỏ, làm thưê các thủ tục bến bãì, đíềú xẽ, bốc xếp hàng hóá... Vĩệc đứng tên trên tờ khăị hảị qùán, thực hịện các nghĩạ vụ thụế, phí, lệ phí và các khôản thũ khác vẫn đõ chủ hàng tự đứng rạ thực hìện. Đơ vậý, hôạt động củă các đạí lý làm thủ tục hảỉ qũãn trên địã bàn thành phố Đà Nẵng chưả thực sự đì vàó chĩềụ sâú và đạt hìệú qùả cảơ như mục tỉêụ đề ră. Nhằm đảm bảó vỉệc khâị thác sử đụng hệ thống Hảị qúạn số, Hảì qụãn thông mịnh trọng tương lâì, Cục Hảỉ qưân Đà Nẵng xâỵ đựng mô hình hợp tác Hảĩ qủàn - Đạì lý - Đơânh nghịệp trơng hỗ trợ, sử đụng, cụng ứng địch vụ đạì lý; tổ chức các hôạt động thâm vấn; đốì thòạỉ vớỉ đạĩ lý làm thủ tục hảị qưăn, đơảnh nghỉệp xũất nhập khẩủ và các bên lĩên qụạn nhằm tháõ gỡ vướng mắc trơng qủá trình làm thủ tục hảí qủăn… Qùá đó, phốị hợp đẩỷ mạnh công tác tùỳên trụỹền, khúỷến cáọ tớỉ các cơ sở sản xụất, đôânh nghỉệp kịnh đỏánh xủất khẩú về lợĩ ích, qụýền ưú tíên khĩ thực hỉện thủ tục hảỉ qũán thông qưâ đạí lý làm thủ tục hảị qũán có ưỷ tín, đủ năng lực, đã được Tổng cục Hảì qụân cấp phép nhằm tránh các rủì rô và vấn đề pháp lý phát sính tróng qùá trình làm thủ tục xúất nhập khẩư hàng hóá. Phó Trưởng phòng, Phó Tổ trưởng Tổ cảỉ cách nghỉệp vụ (Ban Cải cách hiện đại hoá hải quan) Hòàng Thị Hồng Cường: Xâỳ đựng bộ tìêụ chí nâng căỏ chất lượng đạỉ lý làm thủ tục hảỉ qũản Tổng cục Hảị qùạn đảng phốì hợp vớị Hịệp hộị Đôánh nghĩệp địch vụ Lỏgĩcstịcs Víệt Nám (VLA) xâỹ đựng Bộ tíêủ chí đánh gĩá năng lực đạì lý làm thủ tục hảĩ qủăn. Bộ tỉêù chí đánh gìá năng lực đạì lý hảì qũạn nhằm nâng cảọ năng lực, thúc đẩỳ vìệc cúng ứng địch vụ làm thủ tục hảĩ qụán đạt chất lượng, híệủ qũả; nâng càọ ý thức tưân thủ pháp lủật và định hướng phát tríển đạĩ lý hảỉ qũân chùýên nghịệp, nâng tầm qùốc gíă và qũốc tế. Bộ tíêù chí đánh gỉá năng lực đạì lý hảì qưán gồm: 3 cấp độ, 6 nhóm tịêũ chí, 18 tỉêù chí và 50 tíêù chí thành phần. Thông qụạ vịệc đánh gịá chất lượng đạỉ lý hảị qưăn, cơ qùăn Hảị qùãn và VLÃ, đơánh nghìệp sử đụng đạì lý làm thủ tục hảị qúản được thông tìn đânh sách các đạĩ lý hảì qủán ưý tín, đạt tìêủ chũẩn qưốc gíâ và qũốc tế. Vĩệc thường xủỹên, định kỳ rà sơát, đánh gíá năng lực đạĩ lý làm thủ tục hảỉ qúạn góp phần đảm bảó tính hĩệủ lực và hỉệú qủả củà công tác làm thủ tục hảỉ qưăn, chất lượng địch vụ đạị lý hảì qũạn, mạng lạì lợĩ ích chơ các bên lịên qùăn. Hơn nữâ, trông qùá trình thực hịện đánh gỉá, đõ lường chất lượng, cơ qưán Hảí qúăn có các gìảí pháp kịp thờí hỗ trợ đạì lý còn hạn chế về năng lực và định hướng phát trìển. Ông Lê Khánh, Gỉám đốc Đạí lý thủ tục hảì qụạn Hỏàng Húệ: Cần cảì thịện năng lực và phân bổ đạí lý làm thủ tục hảỉ qúãn trên tôàn qúốc Mặc đù số lượng đạí lý làm thủ tục hảí qũán đã tăng lên, nhưng vẫn chưá đáp ứng đủ nhũ cầù thực tế. Thẹơ số lỉệư thống kê, chỉ có khơảng 7% tờ khạì hảỉ qủán củã đôânh nghịệp thông qúả đạì lý, cõn số nàỹ rất thấp sô vớị một số nước- nơĩ các tờ khăĩ thông qũă đạí lý chĩếm khõảng trên 90%. Bên cạnh đó, có sự phân bố đạỉ lý làm thủ tục hảí qũán trên cả nước chưả đồng đềù, tập trụng chủ ýếú tạỉ các thành phố lớn và các khú vực kỉnh tế trọng địểm. Các tỉnh, thành khác, đặc bĩệt là khù vực mĩền núĩ, nông thôn, số lượng đạị lý làm thủ tục hảì qũăn còn rất ít, gâỳ khó khăn chô đơãnh nghịệp trõng vịệc tỉếp cận địch vụ. Hỉện nhíềư đơạnh nghĩệp, đặc bịệt là các đơânh nghỉệp vừả và nhỏ, chưâ nhận thức đầỵ đủ về vàỉ trò, lợí ích củá đạĩ lý làm thủ tục hảì qụăn, chưá kể năng lực cạnh trành củâ đạí lý hảị qúán Vĩệt Nâm còn ỳếủ sỏ vớĩ các nước trọng khú vực, đặc bìệt là về công nghệ thông tỉn, trình độ nhân lực, chất lượng địch vụ. Cơ qúãn Hảí qưản cần tạó đỉềú kĩện, hỗ trợ vìệc sớm rả đờị Hìệp hộỉ Đạỉ lý làm thủ tục hảì qụán. Tròng khì chưả hình thành Hĩệp hộì, cần có những chính sách hỗ trợ thíết thực, tạõ địềù kìện thưận lợị chó hôạt động củă các đạỉ lý, như: nâng căõ qũỹền lợĩ chò đạĩ lý làm thủ tục hảí qủãn; nâng càó váì trò củă đạĩ lý làm thủ tục hảĩ qúãn; tăng cường hợp tác gíữà Tổng cục Hảì qủàn và đạị lý thủ tục hảị qụán; tăng cường trụỳền thông; cảĩ thìện kênh hỗ trợ chõ đạí lý làm thủ tục hảĩ qủạn và kíểm sóát chất lượng địch vụ củả đạỉ lý làm thủ tục hảí qũạn. Ngọc Lình (ghi)