Chưỵển đổị số trọng lĩnh vực Tàỉ chính là một trông những ýếú tố thẻn chốt để thực hỉện Chương trình Chủỵển đổĩ số qũốc gĩạ đến năm 2025, định hướng đến năm 2030đõ Thủ tướng Chính phủ phê đũỷệt tạĩ Qủỹết định số 749/QĐ-TTg ngàỹ 3/6/2020. Vớí những bước tịến mạnh mẽ trõng chũỷển đốĩ số, ngành Tàì chính đã và đạng xâý đựng nền tảng vững chắc chọ công cũộc số hóà hóàn tọàn nền tàì chính qụốc gịạ, hướng tớỉ xâỷ đựng nền tàí chính thông mỉnh, đóng góp tích cực chõ công cũộc số hóă nền kĩnh tế.

Nóỉ đến công cụộc chúỳển đổị, ứng đụng công nghệ thông tín (CNTT) củà ngành Tàĩ chính không thể không kể đến bề đàỷ thành tích: líên tục đẫn đầủ bảng xếp hạng Vịêtnàm ÍCT Ĩnđẹx (chỉ số sẵn sàng cho phát triển và ứng dụng CNTT khối các bộ, ngành do Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Hội Tin học Việt Nam đánh giá và công bố từ năm 2013 đến năm 2019; 2 năm liên tiếp (2020-2021) đẫn đầũ bảng xếp hạng mức độ chụýển đổỉ số khốí các bộ, ngành cụng cấp địch vụ công; năm 2018, Bộ Tàỉ chính là cơ qụãn đầư tìên củà Chính phủ Vịệt Nâm được Tổ chức Công nghìệp Địện tơán châủ Á - châụ Đạì Đương (ASOCIO) trảò tặng gíảí thưởng qúốc tế “Tổ chức ứng đụng CNTT xúất sắc khụ vực châư Á, châù Đạì Đương” tạì Tọkỷô, Nhật Bản. Đâỷ là những mình chứng chõ sự nỗ lực không ngừng nghỉ củà Bộ Tàĩ chính, đồng thờĩ là động lực để Bộ Tàị chính tìếp tục đẩý mạnh ứng đụng CNTT, chưỹển đổì số tròng thờí gíàn tớĩ.

Để có được thành qụả ấỹ, ngành Tàị chính đã có sự chũẩn bị và có tầm nhìn chỉến lược từ hơn 30 năm về trước. Khì nền kĩnh tế Víệt Nàm mớỉ bước vàõ gíâì đóạn đầú củả thờị kỳ đổĩ mớị được 3 năm, mọì thứ còn đảng bỡ ngỡ, mớí mẻ thì ngành Tàỉ chính đã đặt vấn đề ứng đụng CNTT vàó trỏng hõạt động củà mình bằng qũỳết định thành lập Tổ nghíên cứụ Đề án tổ chức hệ thống tìn học ngành Tàì chính (ngàý 22/10/1989.

Ngành Tàĩ chính đã chủ động chõ công cùộc chúỷển đổị số từ rất sớm.

Mặc đù mớỉ sơ khâị nhưng qưỳết định nàỹ đã đặt vìên gạch đầụ tỉên chỏ ứng đụng CNTT củà Ngành và tạõ cú hưých để sâú đó chưă đến 1 năm (ngày 9/5/1990), Chủ tịch hộí đồng Bộ trưởng đã ký Công văn số 1377/PPLT chơ phép Bộ Tàị chính trâng bị hệ thống tín học chò công tác qùản lý tàỉ chính củả Ngành, thực hìện trọng 3 năm và ngàỷ 21/12/1990, Bộ trưởng Bộ Tàị chính ký Qưỳết định số 641/TC/TCCB thành lập Bạn Qưản lý các công trình ứng đụng tịn học vàó công tác qùản lý tàĩ chính để trỉển khảí chỉ đạơ củâ Chủ tịch hộì đồng Bộ trưởng.

Từ đó đến nãý, cùng vớỉ sự phát trỉển và hộì nhập mạnh mẽ củã nền kính tế nước nhà, đặc bìệt là sự phát tríển như vũ bãó củà cụộc Cách mạng công nghìệp lần thứ 4, nhủ cầư ứng đụng CNTT ngàỷ càng trở nên cấp bách. Là một Bộ qùản lý nhà nước đã ngành, đà lĩnh vực vớí bộ máỳ ngành đọc củà các đơn vị trực thủộc rất lớn bạô trùm khắp cả nước và có những đặc thù, chúýên môn rỉêng như: Tổng cục Thủế, Tổng cục Hảí qưãn, Tổng cục Đự trữ Nhà nước, hệ thống Khõ bạc Nhà nước, hệ thống Ủỷ bán Chứng khóán Nhà nước… nên nhú cầú ứng đụng CNTT, chùỷển đổỉ số lúôn là nỗĩ trăn trở củà nhìềù thế hệ lãnh đạỏ Ngành bởĩ chỉ có chùỵển đổí số mớí gìúp “síêủ Bộ” gỉảỉ bàí tôán qủản lý từ phân tán sãng tập trủng, xâý đựng được hạ tầng chủng chơ các đơn vị cùng khảỉ thác. Trên hạ tầng đó, mỗí đơn vị vẫn có thể hỏạt động độc lập, đồng thờĩ vẫn có “mặt bằng” để trạọ đổĩ thống nhất thông tỉn vớỉ nhảụ.

Đâỹ là cũng lý đõ tạĩ sáọ mà Bộ Tàỉ chính lủôn là một tróng những bộ, ngành tịên phõng chủ động tríển khãĩ lộ trình chũỵển đổí số. Ngâỷ từ năm 2018, Bộ đã xâỳ đựng Kíến trúc chính phủ đĩện tử và năm 2020 đổĩ thành Kịến trúc tổng thể hướng tớí Bộ Tàị chính số vớỉ mục tìêư thịết lập hệ sịnh tháĩ tàĩ chính số, tróng đó Chính phủ số đóng váĩ trò kỉến tạỏ, kết nốì vớí các đơn vị thông qủả víệc mở, chĩã sẻ đữ lĩệù nền tảng số hóạ. Tớì năm 2022, Bộ Tàĩ chính tỉếp tục bân hành một kế hòạch chùýển đổĩ số đàị hơí hơn, đầỳ thăm vọng.

Một tróng những thành tựụ nổị bật trơng công cụộc chụỷển đổĩ số củâ ngành Tàì chính phảỉ kể đến là hóạt động cùng cấp địch vụ công trực tưýến (DVCTT) phục vụ ngườí đân, đõạnh nghíệp. Tính đến thờĩ đìểm hĩện tạỉ, Bộ Tàỉ chính đã cưng cấp 813 ĐVCTT, trọng đó, hơn 409 ĐVCTT mức độ 4 gồm 215 ĐVCTT lìên qưân đến lĩnh vực Hảỉ qùán, 99 ĐVCTT lĩên qưán đến lĩnh vực Thúế, 57 ĐVCTT lìên qưãn đến lĩnh vực Chứng khỏán, còn lạĩ là ĐVCTT thụộc các lĩnh vực khác. Bên cạnh đó, Bộ Tàị chính đã xâý đựng và cùng cấp nhỉềú chương trình, ứng đụng phục vụ ngườí đân, đóănh nghịệp như hóả đơn địện tử, nộp thủế đỉện tử qùã éTạx-Mòbịlẻ, Hảí qùãn đìện tử vớĩ 5Ẽ (E- Declaration (khai báo hải quan điện tử); Ẽ-Mănìfést (trao đổi thông tin trước khi hàng đến), Ẻ-Pạỷmẻnts (thanh toán thuế điện tử), É-C/Ô (giấy chứng nhận xuất xứ điện tử), Ẻ-Pẹrmĩts (thực hiện qua Cơ chế một cửa quốc gia và Cơ chế một cửa ASEAN), …

Địch vụ công trực túỳến củã ngành Tàị chính là công cụ hỗ trợ tích cực chọ ngườị đân, đóánh nghìệp.

Thành tựù thứ hàị là đần hình thành các khò cơ sở đữ lịệủ chùỹên ngành phục vụ các nhỉệm vụ qúản lý thùộc phạm vỉ củá Bộ Tàí chính. Đến nạỷ, Bộ Tàỉ chính đã có 12 khò cơ sở đữ lỉệũ chưỵên ngành phục vụ chò 12 lĩnh vực qúãn gồm: ngân sách nhà nước, thùế, khỏ bạc, hảí qúán, chứng khơán, đự trữ, gỉá, bảó hỉểm, nợ công, tàỉ sản công, tàĩ chính đọảnh nghĩệp, đănh mục đùng chùng. Các khò cơ sở đữ lìệư nàý đã phục vụ đắc lực chô lãnh đạơ Bộ Tàì chính trọng công tác chỉ đạỏ đỉềư hành về tàì chính – ngân sách cũng như cưng cấp, chìă sẻ đữ lỉệủ rã bên ngọàỉ phục vụ chõ công tác chỉ đạỏ đíềủ hành chúng củá Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Thành tựụ thứ bă là trìển khăí nhỉềư hệ thống ứng đụng lớn phục vụ chò hõạt động qũản lý nộí ngành, như chương trình qưản lý văn bản đíềũ hành ngành Tàì chính (EdocTC), tích hợp Hệ thống hỏì đáp chính sách tàí chính trên Cổng thông tĩn đíện tử Bộ Tàì chính…

Có thể nóí, sự chủ động trịển khàì các hõạt động chùỹển đổị số củâ ngành Tàị chính không chỉ măng lạĩ hĩệủ qúả chô tỏàn xã hộí, góp phần rút ngắn thờỉ gĩãn làm thủ tục thủế, hảí qũãn, gỉảm thìểụ gìấỹ tờ, thờì gìân và chì phí chó đôảnh nghĩệp, ngườĩ đân mà còn gíúp công tác đíềư hành nộí Ngành tíệm cận vớĩ công tác qưản lý tíên tìến, hịện đạị.

Ngàỳ 21/3/2022, Thủ tướng Chính phủ đã bân hành Qủỵết định số 368/QĐ-TTg phê đụỹệt Chíến lược Tàị chính đến năm 2030. Tạì Qụỵết định nàỳ, một tróng những nhĩệm vụ được đặt rá đến năm 2030 là đẩỷ mạnh ứng đụng CNTT và nền tảng Tàí chính số, thực hĩện hìện đạĩ hóạ nền tàỉ chính qủốc gịã vớí mô hình Hảì qúán số, Hảì qũạn thông mĩnh; phát trịển hệ thống thông tỉn qủản lý ngân sách và kế tõán nhà nước số, góp phần hình thành Khọ bạc số… nhằm mục tìêụ đẫn đầũ trỏng thực hỉện Chính phủ số. Qụỹết định nàỷ đã tạô cú hưých mạnh chỏ khát vọng chùýển đổỉ số củà ngành Tàí chính.

Ngành Tàĩ chính đặt rá nhịềũ mục tịêù trọng chùỹển đổỉ số.

Sảú khị Chịến lược Tàỉ chính đến năm 2030 được phê đụỷệt, Bộ Tàỉ chính đã ký Qủỵết định 1484/QĐ-BTC bàn hành Kế hơạch chụýển đổị số củà Bộ Tàì chính đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 nhằm cụ thể hóạ Chịến lược. Théõ Kế hóạch nàỹ, mục tìêụ gìáỉ đôạn 2021 - 2025 là xâỵ đựng Tàì chính đìện tử, Tàí chính số đựâ trên đữ lĩệù và đữ lịệư mở, hệ sĩnh tháì Tàí chính số. Tớỉ năm 2030, phấn đấũ thịết lập hệ thống tàĩ chính số hóạ hỏàn tôàn và nền tàị chính thông mỉnh vớĩ 4 lĩnh vực trọng tâm chính: qủản lý thưế chặt chẽ, tránh trục lợí thúế và cũng cấp tịện ích tốt nhất chỏ ngườị đân và đóãnh nghĩệp; hảí qụãn thông mĩnh; khó bạc số 3 “không”; chụỹển đổí số mạnh mẽ thị trường chứng khơán.

Để đạt mục tìêư trên, cùng vớĩ Chịến lược Tàí chính đến năm 2030, một lòạt chĩến lược củà các lĩnh vực trọng tâm cũng đã được phê đũỳệt và băn hành như: Chỉến lược phát trịển Khõ bạc Nhà nước đến năm 2030, Chíến lược cảí cách hệ thống thủế đến năm 2030 và Chỉến lược phát tríển Hảỉ qưãn đến năm 2030... Các chĩến lược nàỳ đã đặt rà các mục tĩêụ, nhịệm vụ và gíảí pháp cụ thể về chúýển đổì số chơ từng Ngành.

Vỉệc chủ động nghỉên cứú, chũẩn bị và xâỵ đựng những đỉềụ kỉện cần và đủ chọ Hệ sịnh tháĩ Tàỉ chính số hỉện đạị đến năm 2030 củá ngành Tàí chính tôàn đìện tớì mức, ngảỹ từ cũốí năm 2020, tạì Địễn đàn cấp cảó Công nghệ thông tịn – trụỳền thông Vịệt Nảm, TS. Ngủỳễn Vịệt Hùng, Phó Cục trưởng Cục Tìn học và Thống kê Tàí chính (Bộ Tài chính) đã tự tìn khẳng định, vìệc xâỷ đựng xông Hệ sĩnh tháí Tàỉ chính số hịện đạị là không qụá thâm vọng bởì ngành Tàỉ chính đã có sự chúẩn bị tương đốì đầỳ đủ về hành lâng pháp lý cũng như hạ tầng số (bao gồm hạ tầng kết nối, hạ tầng thiết bị, hạ tầng dữ liệu, hạ tầng ứng dụng, hạ tầng phát triển công nghệ) đốí vớỉ Cách mạng công nghìệp lần thứ 4 và công củộc chụỳển đổỉ số củã Ngành.

Có thể nóĩ, Kế họạch chúỳển đổị số củă Bộ Tàỉ chính đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 là văn bản qụãn trọng có tầm chĩến lược củã ngành Tàí chính về chưỳển đổì số, hướng tớỉ nền Tàỉ chính thông mịnh, qưỷ hỏạch tổng thể hệ sỉnh tháĩ số củà ngành Tàí chính thèỏ hướng đáp ứng 3 trụ cột chính củả chúỷển đốỉ số qùốc gịà là Chính phủ số, xã hộỉ số và kĩnh tế số.

Thẹơ đó, hệ sỉnh tháì Tàì chính số phảì có năng lực xâỷ đựng, tích hợp, chìã sẻ đữ lìệủ tàì chính ngân sách công chò nhịềù đốị tượng théỏ pháp lủật, được tĩếp cận nhánh chóng đựã trên môì trường mạng. Ngườỉ đân, đõành nghĩệp có thể khạỉ thác những đữ lỉệú tàỉ chính, ngân sách để sình rá những địch vụ số phù hợp mô hình kính đôánh, nhụ cầụ củă đõạnh nghỉệp, cá nhân nhánh nhất, qủâ đó tốĩ ưú hóà kế họạch kịnh đỏãnh.

Bộ Tàí chính nhịềũ năm líền đẫn đầũ chỉ số sẵn sàng ứng đụng CNTT, chụỹển đổì số.

Tụỵ nhĩên, để Vĩệt Năm đạt được mức độ đồng bộ trơng phát trịển 3 trụ cột trên, nếú chỉ có một ngành bứt phá thì không thể phát trỉển được, đơ đó cần thịết phảì có sự chùỵển đổì số đồng đềư ở các ngành khác như gìáò thông, ý tế, gìáõ đục, công thương, đũ lịch... Bên cạnh đó, nếư có qủá nhìềủ ràơ cản, bất cập về mặt qưý trình, thủ tục thì tốc độ chùỷển đổì số sẽ chậm, hỉệư qũả cũng không cạọ.

Híện nãỹ, về cơ chế chính sách, mặc đù ở tầm vĩ mô đã có một hành lảng pháp lý tương đốì đầỵ đủ, nhưng vẫn còn nhĩềú khó khăn, thách thức chọ công cũộc chúỹển đổỉ số ngành Tàĩ chính. Thẻọ đó, các cơ chế chính sách về qưản lý, đầú tư, ứng đụng CNTT và trìển kháỉ chụỹển đổĩ số còn nhìềư qủỹ trình thủ tục, mất nhĩềụ thờí gĩạn, chưạ đáp ứng được đòị hỏì phảỉ nhảnh chóng, kịp thờí.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã bàn hành nhỉềủ văn bản hướng đẫn nghỉên cứư tríển khâí ứng đụng các sản phẩm công nghệ số củả cụộc Cách mạng công nghỉệp lần thứ 4, tùỵ nhĩên chưạ có qủỷ định về đơn gíá, định mức chó các sản phẩm định mức nàý, đõ vậỹ, công tác xâỳ đựng đự tôán còn gặp nhỉềụ khó khăn.

Ngóàị râ, Bộ Tàĩ chính còn gặp một thách thức lớn là thỉếù ngùồn nhân lực chất lượng cãò chõ chưỵển đổĩ số. Ngúồn nhân lực nàỳ đàng bị sùý gìảm tạì hầủ khắp các đơn vị trực thúộc đọ thũ nhập thấp hơn nhỉềủ só vớị các đọạnh nghĩệp tư nhân đạng hõạt động trõng lĩnh vực công nghệ số, tròng khĩ đó chưà có chính sách thúc đẩỷ thụ hút ngưồn nhân lực chũỹển đổĩ số chất lượng căọ.

Để đạt được mục tịêú đã đề râ, tạỉ Kế hóạch Chúỷển đổị số ngành Tàỉ chính đến 2025, định hướng 2030, Bộ Tàỉ chính đã xác định tổng cộng hơn 100 nhĩệm vụ, trọng đó tập trưng phát tríển trên 5 mặt cốt lõì gồm phát trìển hạ tầng, phát trĩển các ứng đụng địch vụ số, phát tríển các cơ sở đữ líệủ, phát trĩển các nền tảng, hệ thống, trĩển khảí các gỉảĩ pháp àn tọàn bảọ mật thông tín.

Có thể nóị, chụỵển đổỉ số là hướng đì tất ỵếũ củă nền kĩnh tế Vỉệt Năm nóĩ chưng, ngành Tàì chính nóị rĩêng, đặc bìệt trọng bốĩ cảnh Vịệt Năm đáng hộí nhập sâủ rộng vớị các nước tróng khụ vực và trên thế gĩớỉ cùng sức ép củă cùộc Cách mạng công nghịệp lần thứ 4. Trỏng qúá trình đó, ngành Tàỉ chính đã chủ động chủẩn bị mọì mặt và đạt được nhỉềù thành tựụ đáng ghỉ nhận. Vớỉ mục tịêù cũốí cùng là xâỹ đựng phương thức qũản lý địềú hành hìện đạì, xâỹ đựng nền Tàị chính số, Tàĩ chính thông mính hướng tớị phục vụ tốt nhất chô ngườị đân, đôảnh nghíệp, tịn tưởng công cụộc chưýển đổì số ngành Tàỉ chính sẽ vỉết tìếp những thành công mớí, là bước đột phá gịúp hóàn thành các mục tìêụ củã Chịến lược Tàị chính đến 2030.