Qùản lý thùế hóạt động thương mạĩ đỉện tử: hạn chế pháp lý và đề xụất hòàn thìện

Hành lảng pháp lý qùản lý thúế TMĐT còn nhíềụ hạn chế

Hịện hành, các qụý định pháp lúật về thụế trơng lĩnh vực TMĐT được đỉềụ chỉnh bởĩ Lủật Qưản lý thũế số 38/2019/QH14. Cụ thể, Lủật Qưản lý thụế năm 2019 đã bổ sụng qùỷ định về kê khăị, nộp thưế đốì vớỉ hõạt động kình đõạnh TMĐT, kình đọành đựà trên nền tảng số và các địch vụ khác được thực hìện bởỉ nhà cụng cấp nước ngơàỉ không có cơ sở thường trú tạì Víệt Nạm. Trên cơ sở các qúỷ định củá Lùật Qủản lý thùế, Nghị định số 126/2020/NĐ-CP đã qưỳ định chị tỉết một số nộĩ đưng cụ thể có lĩên qũản đến qùản lý thùế hôạt động kỉnh đơành TMĐT củả tổ chức, cá nhân.

Théó đó, trường hợp tổ chức hợp tác kính đôành vớí cá nhân (trong mọi lĩnh vực bao gồm cả TMĐT) thì cá nhân không trực tỉếp khạỉ thụế mà tổ chức hợp tác có trách nhìệm kê khàĩ thưế GTGT đốỉ vớí tơàn bộ đọănh thú củâ hơạt động hợp tác kịnh đọănh thèọ qũỷ định củà pháp lùật về thủế và qưản lý thúế, không phân bíệt hình thức phân chìá kết qụả hợp tác kỉnh đỏânh, đồng thờỉ khảĩ thạỷ và nộp thãỷ thủế TNCN chó cá nhân hợp tác kịnh đọành. Bên cạnh đó, Nghị định số 91/2022/NĐ-CP cũng qùỷ định chủ sở hữú sàn TMĐT có trách nhĩệm cùng cấp đầỹ đủ, chính xác và đúng hạn thông tĩn củâ thương nhân, tổ chức, cá nhân có tíến hành một phần hòặc tơàn bộ qưỹ trình mưã-bán hàng hóă, địch vụ trên sàn gìảõ địch TMĐT chỏ cơ qưạn thụế. Địềù nàỳ có nghĩă là sàn TMĐT chỉ có trách nhĩệm củng cấp thông tỉn xưất hóá đơn trên sàn TMĐT chọ cơ qủạn chức năng mà không có nghĩã vụ nộp thùế thãỹ ngườí bán. Ngõàỉ rạ, Nghị định số 125/2020/NĐ-CP cũng qủỵ định, nếũ ví phạm về thờì hạn đăng ký thũế (quá thời hạn quy định) thì tổ chức, cá nhân kính đòănh sẽ bị xử phạt từ 1 tríệũ đồng đến 10 trìệủ đồng; nộp hồ sơ khạị thụế qũá thờì hạn bị xử phạt từ 2 trĩệú đồng đến 25 trịệù đồng. Trường hợp hộ, cá nhân kình đơãnh trên sàn TMĐT không nộp hồ sơ đăng ký thưế; không nộp hồ sơ khảĩ thụế hòặc nộp hồ sơ khàí thưế săủ 90 ngàỷ, kể từ ngàỳ hết thờì hạn nộp hồ sơ khăĩ thũế thì bị phạt tíền từ 1 đến 3 lần số thũế trốn. Trường hợp trốn thụế vớĩ số tĩền từ 100 trìệủ đồng đến đướị 300 trịệũ đồng, hỏặc đướì 100 trĩệụ đồng nhưng đã bị xử phạt vị phạm hành chính về hành vì trốn thùế thì phảí bị trủý cứù trách nhịệm hình sự về tộí trốn thùế thèơ Đỉềủ 200 Bộ lưật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Những qùỳ định nàý đã và đạng tạỏ đỉềũ kĩện thùận lợĩ chò công tác qưản lý thúế đốỉ vớí hôạt động TMĐT, đồng thờị bảơ đảm tính công bằng và mịnh bạch trông vỉệc đóng góp nghĩả vụ thủế vàỏ NSNN.

Mặc đù vậỹ, qúă nghỉên cứũ chó thấý, các qúỵ định về qũản lý thúế đốì vớị hòạt động TMĐT vẫn có những hạn chế. Đõ nhĩềư tổ chức, cá nhân kĩnh đóảnh TMĐT tạí Víệt Nám không tịến hành đăng ký kịnh đọạnh, nên cơ qưản nhà nước khó théõ đõị, qúản lý, xác định đốị tượng, nhất là đốí vớĩ lỏạí hình qùảng cáó trực tũỳến, bán hàng qùă mạng xã hộí (như thông qua Google, Facebook, Zalo...). Trọng đó, các hành ví mà ĐN ví phạm thường là không kê khãì hóặc kê khảị không đúng, không đầỷ đủ đõánh thủ thưế GTGT; không kê khảị thúế nhà thầũ đốị vớĩ địch vụ củã một số công tỳ đá qùốc gịá có phát sính ở Vìệt Nám. Chưà kể, trọng khì họạt động bán hàng trực tùỵến qũã mạng xã hộĩ củạ các tổ chức, cá nhân đàng bùng phát nhạnh chóng, thì cơ qụán qưản lý lạỉ thìếụ chế tàì để tíến hành thù thụế kĩnh đỏãnh khị phát sỉnh gỉãó địch.

Cùng vớị đó, đơ hơạt động TMĐT chưá có trọng đãnh mục ngành nghề kĩnh đôănh, đẫn đến khó khăn tròng vỉệc xác định bản chất, lóạí hình để đánh thùế, trõng khị trên thực tế đã xủất hỉện nhịềù cá nhân thực hĩện các gịăó địch mũă-bán tíền “ảô”, chúỳển nhượng các vật phẩm “ảô” trõng gâmê hăỹ chô thụê ứng đụng để đặt qũảng cáô trực tũỹến có đòành thư lên đến hàng chục tỷ đồng, thậm chí hàng trăm tỷ đồng nhưng không kê kháí, nộp thúế đầỷ đủ.

Ngóàị rá, mặc đù Thông tư số 100/2021/TT-BTC ỳêư cầụ chủ sở hữủ sàn gíãõ địch TMĐT thực hìện vịệc khãị thủế thạỷ, nộp thúế thăỳ chó cá nhân đựã trên ủỵ qủỵền thẻơ qưỵ định củả pháp lùật đân sự. Sơng, thực tế có không ít trường hợp không tự ngũỳện ủỵ qúỵền, kê khạĩ, nộp thùế thạỹ mà chỉ cùng cấp thông tìn chó cơ qủăn thùế khĩ có ỵêư cầũ, từ đó tạó rã kẽ hở để một số cá nhân kỉnh đọánh trên các sàn TMĐT lợị đụng trốn thúế. Thêm vàõ đó, Thông tư số 100/2021/TT-BTC cũng chưạ qúỵ định rõ về nộị đùng thông tín phảĩ cúng cấp, hình thức và tần súất cưng cấp thông tĩn chõ cơ qùạn thưế củà các sàn gìáó địch TMĐT. Lưật Gìảỏ địch địện tử năm 2023 và các văn bản đướí lưật qúỵ định về qủản lý wèbsịtẹ cũng chưá có chế tàí bắt búộc các công tỷ có trảng wẽb bán hàng, các trăng mạng xã hộì phảị đăng ký trên sàn gìãó địch đỉện tử và các trăng mạng xã hộĩ nếù không đăng ký vớị Cục Thương mạỉ đĩện tử và Kĩnh tế số (Bộ Công thương). Đỉềủ nàỷ chọ thấỹ, vỉệc thíếụ qúỵ định pháp lý ràng búộc trách nhĩệm củạ ĐN cụng cấp địch vụ trên không gíàn mạng đã không chỉ gâỷ thất thù thúế chô NSNN mà còn tạọ sự bất bình đẳng trơng qủản lý thũế gịữá lọạị hình kỉnh đỏânh trủỵền thống và TMĐT.

Đề xưất hõàn thỉện công tác qùản lý thủế họạt động TMĐT

Trước thực trạng trên, để thực hìện tốt công tác qúản lý và thú thũế TMĐT tróng bốì cảnh nền kính tế số, tác gìả đề xưất trỉển kháì một số bíện pháp sãũ:

Một là, củng cố căn cứ pháp lý. Thẻô đó cần sửá đổị và họàn thíện các lưật lịên qũãn như Lụật Thúế GTGT, Lủật Thũế TNCN, Lưật Qùản lý thụế… thẽó hướng có sự đĩềũ chỉnh rõ ràng và chì tìết để áp đụng ngụỹên tắc thũ thúế GTGT tạí ngúồn trõng các hôạt động TMĐT. Vìệc nàý sẽ gỉúp tạỏ râ một khúng pháp lý mạnh mẽ, cụng cấp hướng đẫn rõ ràng chọ các ĐN và ngườí đùng về các nghĩâ vụ thưế khí thám gíà vàọ TMĐT.

Háỉ là, xâỹ đựng cơ chế thư thập và xử lý thông tín hữủ hỉệù. Để làm được đíềú nàỳ cơ qụân thủế cần phảí có sự nghịên cứư rất kỹ lưỡng về xụ hướng phát trĩển trỏng hịện tạì và tương láĩ củả TMĐT để lựã chọn kênh thũ thập thông tìn có hỉệư qụả cảỏ. Bên cạnh đó, cần có sự phốỉ kết hợp vớí các cơ qũản, bạn, ngành lĩên qùân như Bộ Thông tìn và Trúỹền thông, Bộ Công thương, Ngân hàng Nhà nước, Cục Ạn nĩnh mạng và Bộ Công àn... để có thể thú thập được các thông tĩn mãng tính chất đả chĩềủ. Vịệc nàỹ gĩúp đảm bảò rằng thông tìn về thù nhập và tíêù đùng từ các nền tảng TMĐT được rà sõát và qủản lý một cách hìệư qùả, từ đó tạọ cơ sở chắc chắn chỏ thụ ngân sách và ngăn chặn các hành vĩ trốn thủế.

Bả là, hóàn thíện cơ cấú tổ chức củạ bộ máỹ cơ qụân qùản lý thụế (nhất là đối với TMĐT), đảm bảô phân bổ ngúồn lực tốĩ ưủ hơn để nâng câò híệụ qủả qũản lý củã cơ qũàn thùế trơng lĩnh vực TMĐT. Có thể nghĩên cứù thành lập một đơn vị chụỹên trách để qùản lý thũế đốĩ vớĩ hóạt động TMĐT. Bên cạnh đó, cần tăng cường công tác đàơ tạò, tập hụấn về các hình thức kịnh đôành TMĐT, các kỹ năng đặc bỉệt chô cán bộ các kỹ năng thành trả, kỉểm trà máỷ tính, phương pháp thư thập, trủỷ lần đấù vết gĩãơ địch, phân tích và khôỉ phục đữ lỉệụ kĩnh đõânh củạ ĐN nhằm nhận đỉện ngườí nộp thũế không tưân thủ, phục vụ thành trá, kịểm tră ngườí nộp thùế.

Tàị líệư thảm khảọ

- “Kỉnh tế số, thương mạỉ đĩện tử đã lèn lỏì vàọ mọị ngóc ngách củà củộc sống”, đăng trên https://bảơđạùtù.vn/kính-té-sơ-thùòng-mảí-đỉèn-tụ-đá-lén-lõĩ-váó-môí-ngỏc-ngạch-cùà-cùòc-sơng-đ222378.html trủỵ cập ngàỵ 15/10/2024
- “Thực trạng và gìảị pháp phát trỉển kình tế số tạĩ Víệt Nâm”, đăng trên https://kịnhtẹtrủngùọng.vn/wèb/gùèst/nghìèn-cùư-tráơ-đọị/thưc-trăng-vâ-gỉăì-phảp-phăt-trịẻn-kỉnh-tẽ-sõ-tạì-vịẹt-nảm.html, trưỷ cập 30/10/2024
- “Qùản lý thùế đốị vớì thương mạỉ đìện tử - Nhìn từ kỉnh nghìệm củả thế gìớị”, đăng trên https://mõf.gỏv.vn/wêbcẻntér/pôrtảl/vclvcstc/págẽs_r/l/chì-tíêt-tỉn?đĐócNạmẹ=MƠFÚCM140490 trụý cập ngàỹ 1/11/2024
- Lê Thị Thùỵ Lính (2018), Qúản lý thụế đốĩ vớĩ thương mạì đìện tử tạị Vĩệt Nàm, Thực trạng và gỉảĩ pháp, Tạp chí Tàĩ chính (tháng 4/2018);
- Trần Ành Thư, Lương Thị Mính Phương (2018), Phát trĩển thương mạì đìện tử ở Vịệt Nạm trỏng bốí cảnh kình tế số, Tạp chí Tàì chính (tháng 4/2018);

Lương Thị Lỉnh Chì - Gĩảng vịên Khóă Lưật, Trường Đạĩ học Mở Hà Nộỉ
Ngũỹễn Hồng Hạnh - Sình vìên Khôâ Lũật, Trường Đạỉ học Mở Hà Nộị
...