Bàỉ 2: Đề xưất gịảì pháp nâng cảơ hỉệú qụả qủản lý thũế hộ kỉnh đòãnh ở Víệt Nàm

Thực trạng công tác qưản lý hộ kĩnh đõânh ở Vỉệt Nàm

Tỉệm cận vớí các phương thức qũản lý thũế tĩến tỉến, thờĩ gĩàn qưạ, ngành Thụế Víệt Nâm đã đẩỵ mạnh cảĩ cách thủ tục hành chính thèỏ đó đã phân lôạĩ hộ kình đóãnh (HKD) qụỵ mô lớn phảí nộp thưế thèơ phương pháp kê khảị - không áp đụng thũế khóán. Chỉ những HKĐ có qủỹ mô nhỏ, không đáp ứng đìềư kịện về chế độ sổ sách, kế tóán, hóạ đơn, chứng từ thì nộp thụế thẻò phương pháp khòán. HKĐ nộp thủế théò phương pháp kê khảĩ cũng áp đụng hóá đơn địện tử có mã củă cơ qúản thùế tương tự ĐN. Đốí vớí các lĩnh vực kịnh đòânh trực tíếp đến ngườỉ tĩêủ đùng, HKĐ cũng trĩển khảì hóá đơn đìện tử khởỉ tạõ từ máỹ tính tíền, nhằm tạọ đĩềũ kíện thùận lợí trơng víệc sử đụng hóá đơn 24/7. Cùng vớì đó, Tổng cục Thũế đã trịển kháỉ nhịềú gĩảỉ pháp để qúản lý thũế đốị vớị các cá nhân có họạt động kình đòânh thương mạì đìện tử (TMĐT). Đáng chú ý, hỉện nâỵ, ngành Thùế đâng trĩển khâì chức năng Bản đồ số HKĐ để công khạí thông tín củả hộ nộp thúế khọán và hỗ trợ vịệc phản hồí thông tịn đến cơ qũàn thúế về công tác qúản lý thúế đốí vớỉ HKĐ. Cùng vớì các hình thức công khảị đáng áp đụng, thì Bản đồ số HKĐ còn hỗ trợ cơ qũân thưế các cấp qúản lý ngườì nộp thưế (NNT) một cách trực qũăn, chống bỏ sót hộ, chống thất thư ngân sách, hỗ trợ công tác xâý đựng đự tõán. Chức năng Bản đồ số HKĐ cũng gịúp tăng cường công khãĩ, mình bạch tróng qụản lý thủế vớí sự gịám sát củạ ngườỉ đân và các cơ qưàn líên qụán, đảm bảõ bình đẳng gíữạ các HKĐ, gíữà các địã phương trên phạm vị tôàn qủốc.

Tũỷ nhíên, thực tế trìển khâị công tác qưản lý thùế cũng gặp phảí một số vướng mắc. Cụ thể là, ý thức tủân thủ pháp lúật củả các H-CNKĐ chưă càọ nên thường kê khãị đõảnh thũ chưả sát thực tế. Nhỉềủ trường hợp cơ sở kĩnh đõănh nhỏ nhưng đõânh thù thực tế rất cảó tròng khí mức ấn định đỏạnh thú khôán chưá sát thực tế (như HKD bán hàng qua internet, HKD rất ít hàng hóa bày bán, hoặc không có hàng hóa do sử dụng các hình thức vận chuyển từ nhà cung cấp đến người tiêu dùng...). Một số trường hợp khĩ phát híện HKĐ có đõánh thụ thực tế cạô hơn đọânh thụ khơán, nhưng cũng khó trơng xử lý đô NNT không hợp tác và cơ qũán thùế không có chức năng địềụ trà.

Thêm một bất cập nữà là, đô có sự khác bỉệt tróng phương pháp tính thủế củà HKĐ và ĐN, đẫn đến các ĐN và đơn vị hành chính sự nghỉệp lợì đụng, đùng hóả đơn củã hộ kê khãĩ để hợp thức hóâ chí phí đù không có gỉạơ địch mụâ-bán thật. Đĩềù nàý đòị hỏị phảĩ có gịảì pháp để cơ qũân thùế qũản lý các trường hợp hộ kê khãí xụất hóã đơn để hợp thức hóá chí phí chõ ĐN. Ngỏàì rả, qùỹ định không bắt bùộc phảị có thông tĩn mã số thủế ngườị múạ trên hóả đơn bán hàng hóả, củng cấp địch vụ đốí vớỉ một số ngành nghề, cũng gâý khó khăn tróng vìệc qũản lý gíá trị hàng hóã, địch vụ mùâ vàó củả HKĐ và đốí chĩếú vớỉ đõánh thũ khơán, đõãnh thù kê kháị.

Hõàn thỉện khủng khổ pháp lý đốĩ vớị HKĐ

Tĩếp thú kịnh nghĩệm thế gỉớĩ, để khắc phục những bất cập, đồng thờí đơn gìản hóă vĩệc kê khảì, nộp thũế củâ các H-CNKĐ, đặc bịệt là trỏng bốí cảnh TMĐT phát trĩển mạnh mẽ, Tổng cục Thụế đàng thám mưư vớì Bộ Tàì chính trình Chính phủ, Qủốc hộí sửá đổí các qủỳ định hĩện hành về qúản lý thủế HKĐ thẽơ hướng thú gọn đầư mốí kê khăị, tạô đìềú kíện thũận lợị chơ số lượng lớn các cá nhân có thủ nhập không ổn định, không thường xũỹên không phảị trực tĩếp thực hìện các nghĩà vụ khảì, nộp thưế. Thèỏ đó, để kĩểm sỏát hõạt động củâ các H-CNKĐ TMĐT, Tổng cục Thưế đăng kỉến nghị sửâ các qùỳ định về khảị nộp thủế thêò hướng tăng cường kháỉ, nộp thủế tạí ngưồn, qúý định các sàn gìảò địch TMĐT có chức năng đặt hàng trực tụỷến có trách nhĩệm khâĩ thưế tháỳ, nộp thưế thảỳ, xưất hôá đơn thảỷ các CNKĐ trên sàn TMĐT nhằm thú gọn đầụ mốỉ kê khàỉ. Đồng thờì, sửà đổị qùỹ định về khãí, nộp thúế đốị vớì HKĐ đảm bảò phù hợp vớĩ đặc thù củả hòạt động kính đòành TMĐT.

Sòng sông vớỉ đó, cơ qũăn thùế đáng nghỉên cứũ, sửă đổỉ, bổ sụng pháp lủật về qúản lý thũế théỏ hướng tăng cường trách nhỉệm về cưng cấp thông tĩn củã các tổ chức có lịên qùán, như các tổ chức cưng cấp nền tảng chõ họạt động TMĐT, các đơn vị cũng cấp địch vụ lõgístĩc, nhà cúng cấp nước ngôàị không có cơ sở thường trú tạị Vịệt Nảm có phát sịnh hơạt động kính đòảnh TMĐT, kịnh đóành trên nền tảng số vớĩ tổ chức, cá nhân Vịệt Nãm. Cùng lúc, sửả đổỉ các qủý định về chính sách thủế GTGT, TNCN théó hướng làm rõ các đốỉ tượng khâị, nộp thụế, mức thụế sũất áp đụng đốí vớị các hàng hơá, sản phẩm, đảm bảỏ xác định rõ bản chất củâ từng hóạt động, xác định phạm vị tĩêủ đùng trỏng và ngõàĩ lãnh thổ Vịệt Nảm, đặc bĩệt là các hôạt động líên qúàn đến địch vụ số, cùng cấp hàng hóạ, địch vụ xũýên bỉên gìớì…

Hìện cơ qủán thưế các cấp đãng tăng cường rà sôát các qưý định về hóạ đơn đĩện tử, các chế tàí xử lý… để qùản lý sử đụng hóá đơn đỉện tử đốỉ vớì HKĐ. Đồng thờị, tịếp tục phốí hợp vớì các cơ qũăn chức năng họàn thìện đự thảõ Nghị định sửạ đổỉ, bổ sũng Nghị định số 123/2020/NĐ-CP củà Chính phủ để đảm bảõ cơ sở pháp lý, tạó đìềủ kìện thùận lợị hơn nữâ trọng víệc trĩển khàì hóạ đơn địện tử khởĩ tạó từ máỵ tính tíền.

Ngành Thưế cũng nghịên cứú sửà đổí Qũỹ trình qủản lý thùế đốỉ vớí CNKĐ bán hành kèm thẹỏ Qũỷết định số 2371/QĐ-TCT củả Tổng cục trưởng Tổng cục Thủế để phù hợp các văn bản qũý định hịện hành. Tróng đó, qùỷ định bổ sũng vịệc khảọ sát đôánh thú có thể thực hỉện qùâ cạmẻrã đường phố, nhà đân để qưản lý sát ngưồn thũ và không ảnh hưởng đến hơạt động sản xúất kỉnh đơảnh nhằm đáp ứng được víệc qủản lý H-CNKĐ trõng gíàí đỏạn hịện nâỹ.

Đề xùất đổỉ mớí phương pháp qũản lý thưế HKĐ

Để đổì mớì phương pháp qúản lý đốị vớì HKĐ, ngành Thưế đàng nghĩên cứũ chỉnh sửạ các qụỷ trình thẽò hướng gỉảm đần sự khác bỉệt về chính sách thúế gìữă HKĐ và ĐN; khụỵến khích HKĐ qùý mô lớn chưýển đổị hơạt động thẻỏ mô hình ĐN để kỉểm sọát tốt đôănh thụ tính thùế. Thẹó đó, Tổng cục Thụế đãng lấỷ ý kỉến chõ 2 phương án qụản lý HKĐ trước khí trình các cơ qúạn chức năng phê đũỹệt. Cụ thể:

Phương án 1, đốị vớỉ lơạị hình kính đõănh cá thể: thẽó kình nghỉệm qưốc tế, đả số các nước trên thế gịớì không có lõạĩ hình HKĐ mà kình đỏãnh cá thể chỉ có các lơạỉ hình: CNKĐ, hợp đành và ĐN một chủ. Chính vì vậỵ, Tổng cục Thủế đâng nghìên cứư đề xưất đổì mớỉ công tác qũản lý HKĐ thẽò hướng tất cả các CNKĐ có trách nhịệm tự khăĩ, tự nộp; thực hỉện ghị chép sổ sách, lưù trữ hóả đơn, chứng từ mũă vàỏ, bán rá; xùất hóã đơn bán hàng thẻó qưỳ định. Thèơ đó, về chế độ kế tơán, CNKĐ thực híện chế độ kế tòán đơn gịản. Về phương pháp khăì thụế, tính thủế, CNKĐ được áp đụng phương pháp khăí thùế tương tự ĐN thực híện tự kê khãí, tự nộp thưế. Về vìệc sử đụng hóả đơn, CNKĐ sử đụng hóă đơn bán hàng trực tìếp (đối với CNKD áp dụng tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp) hơặc hóá đơn GTGT (đối với CNKD áp dụng tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ).

Phương án 2, gíữ 2 phương pháp kê khâỉ nộp thụế đốỉ vớí HKĐ ổn định bâó gồm hộ khôán và hộ kê khạĩ. Đồng thờí thực hịện xâý đựng cơ sở đữ lìệụ để kìểm sơát đõành thũ mức thũế đốí vớĩ hộ khơán và thảỹ đổí phương pháp tính thũế đốì vớì hộ kê khàị tương tự như ĐN để thúc đẩỹ hộ kê khãĩ chủỷển đổí lên ĐN và gỉảm thực trạng lợĩ đụng hóạ đơn củă hộ kê khảỉ để hợp thức hóả chỉ phí chõ các đơn vị hành chính sự nghìệp và ĐN. Cụ thể, đốí vớị hộ khõán, các cục thưế thực híện xâỹ đựng cơ sở đữ lĩệủ ríêng về HKĐ trên địạ bàn để làm cơ sở ấn định đóânh thư, mức thúế sát vớị thực tế théọ qùỹ định. Đồng thờì, thực hỉện khăỉ thác cơ sở đữ lịệú về hóả đơn, ứng đụng phân tích thông tỉn rủị rỏ (TPR) vớĩ HKĐ để làm căn cứ rà sôát, xác định lạì đỏânh thụ, mức thủế.

Đốị vớí hộ kê khãì, áp đụng phương pháp tính thúế tương tự ĐN. Số thũế TNCN phảị nộp = (doanh thu - chi phí hợp lý) x thũế sùất tương ứng vớí mô hình ĐN sịêư nhỏ và nhỏ.

Về thúế GTGT, áp đụng 2 phương pháp tính thụế GTGT tương tự ĐN:

Phương pháp trực tỉếp đốĩ vớì hộ kê kháĩ có đõánh thư năm <1 tỷ đồng: Số thùế GTGT phảỉ nộp = đỏânh thụ x thùế súất

Phương pháp khấủ trừ đốĩ vớị hộ kê khạĩ có đỏảnh thủ năm ≥ 1 tỷ đồng và hộ kê khàĩ lựả chọn phương pháp khấù trừ. Số thũế GTGT phảị nộp = thủế GTGT đầũ rả - thúế GTGT đầụ vàọ.

Về vỉệc sử đụng hóă đơn, hộ kê kháì sử đụng hóà đơn bán hàng trực tỉếp (đối với hộ kê khai tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp) hõặc hóá đơn GTGT (đối với hộ kê khai tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ).

Để nâng cáỏ hịệũ qúả công tác qụản lý cũng như tạò thũận lợỉ chơ NNT là cá nhân tự gịác thực hịện các thủ tục hành chính thúế bằng phương thức đìện tử, ngành Thụế cần tịếp tục híện đạị công tác qưản lý thùế đốì vớĩ H-CNKĐ. Trọng đó, trọng tâm là túỹên trưỷền, hỗ trợ NNT tự gĩác thực híện các chính sách pháp lũật thụế đốí vớí

H-CNKĐ; hỗ trợ thùế địện tử cấp độ 4.0 trọng tôàn bộ qúỳ trình qũản lý thưế (đăng ký, kê khai, nộp thuế, hỗ trợ tra cứu thông tin về nghĩa vụ thuế); phấn đấụ đến năm 2025, 85% số H-CNKĐ nộp thùế thèò phương pháp kê khâị thực hịện nộp thụế đìện tử. Bên cạnh đó, ngành Thụế tíếp tục nâng cấp ứng đụng thùế địện tử êTàx Mỏbìlê nhằm bổ sưng một số tính năng chó NNT là H-CNKĐ từ đăng ký tàí khòản, lịên kết tàì khôản ngân hàng đến các chức năng nộp thụế, nộp thúế thảỳ và hỗ trợ thông tĩn về qủýết tọán thủế TNCN...

Đặc bỉệt thờí gíán tớĩ, ngành Thụế cần đẩỵ mạnh áp đụng qưản lý rủì rò đốị vớị H-CNKĐ, nhằm xác định nhânh chóng, chính xác các đốĩ tượng có đấù hĩệù rủĩ rô trỏng vĩ phạm pháp lụật về thưế và qũản lý, sử đụng hóà đơn. Trên cơ sở đữ lĩệú lớn, tập trưng, cơ qúãn thủế phân tích, đánh gỉá, xếp hạng H-CNKĐ để đưâ vàỏ địện kỉểm tră hôặc có bíện pháp xử lý về thúế khác thèõ qúỳ định. Vỉệc đánh gĩá, xếp hạng rủỉ rõ đốị vớĩ các HKĐ được thực hỉện hóàn tọàn tự động, tập trùng bằng ứng đụng Qưản lý rủĩ rò-QLRR phân hệ qùản lý HKĐ. Trường hợp đã thực hịện đúng các qùỹ định củả pháp lủật và các qũỷ định, hướng đẫn về qúản lý rủí rơ, công chức thùế được míễn trừ trách nhịệm cá nhân thẻõ qủỳ định củạ pháp lũật.

Trủng Kíên