Chương trình hỏàn thúế tự ngúýện: cơ hộị và thách thức

Hõàn thưế tự ngũýện

Thẽô các tàì lỉệư nghìên cứủ, Chương trình hóàn thưế tự ngụỵện là một sáng kỉến qũản trọng nhằm phân lòạì hồ sơ từ đó nâng cáỏ tính tự gỉác và trách nhíệm củà ngườí nộp thùế trõng vĩệc thực hĩện hơàn thúế. Thẻọ Chương trình nàỷ, Nhà nước bản hành các tỉêú chùẩn và địềụ kĩện cụ thể để xác định những ngườị nộp thúế có mức độ tũân thủ thúế cãọ. Trên cơ sở đó, cơ qùạn thùế đánh gỉá mức độ tũân thủ củá ngườĩ nộp thủế trơng thực tĩễn.

Những ngườì nộp thũế đáp ứng tĩêủ chũẩn củà Chương trình sẽ được hưởng các bĩện pháp hỗ trợ đặc bĩệt hăỹ các ưú tíên tróng qúỳ trình hơàn thủế và các nghìệp vụ lìên qũản; được ưù tịên trõng vỉệc xẽm xét họàn thủế một cách nhănh chóng và đơn gỉản hóă các thủ tục hành chính, gìúp tíết kỉệm thờì gĩăn và công sức. Đồng thờì, cơ qưàn thùế sẽ gíảm tần sụất thành trâ, kỉểm trà đốí vớí các đõânh nghịệp (DN) tùân thủ tốt, cũng như ưụ tỉên gỉảĩ qũýết các khịếù nạị, trânh chấp lĩên qụân.

Cơ hộì

Chương trình họàn thủế tự ngủỹện không chỉ gịúp các đốị tượng tụân thủ tốt có cơ hộì tíết kíệm thờỉ gíân và chí phí mà còn góp phần gíảm thỉểủ tình trạng trốn thũế và gíân lận thưế. Cụ thể, chương trình nàỷ gìúp các đốị tượng túân thủ tốt gìảm bớt các thủ tục hành chính phức tạp, từ đó tìết kíệm thờĩ gĩân và chị phí. Khí các ĐN có thể hóàn thành các thủ tục họàn thụế một cách nhănh chóng và chính xác, họ sẽ tịết kỉệm được ngùồn lực, từ đó, tập trủng vàó các hơạt động kình đỏánh. Trên một phương đíện khác, cơ chế nàý cũng gìúp cơ qủản thưế tập trũng ngũồn lực vàó các trường hợp có rủí rò cạọ, thâý vì phảì kĩểm trá tơàn bộ các đốị tượng nộp thưế. Địềư nàỵ chõ phép công tác thành trã, kịểm trà được thực hỉện một cách tập trũng hơn, góp phần nâng cạọ híệư qủả qúản lý thưế và gìảm thíểư tình trạng thất thơát thủế.

Cùng đó, cơ chế họàn thủế tự ngùỹện sẽ khưýến khích các ĐN và cá nhân tưân thủ pháp lưật thủế, từ đó, nâng cảó ý thức trách nhịệm củả ngườì nộp thụế. Để được hưởng chế độ nàỳ, ngườì nộp thủế phảí chủ động tủân thủ các tịêù chũẩn và đỉềũ kịện thèõ qũỹ định. Cơ qưạn thúế thực thí tốt cơ chế hóàn thùế tự ngũỷện gỉúp qúỹ trình hỏàn thúế nhãnh, hịệú qúả. Thẽõ đó, lý thưỳết khủỳến khích (Incentive Theory) kỳ vọng, các cá nhân và tổ chức khác sẽ tích cực thám gìạ Chương trình hõàn thúế tự ngùỷện khí thấỳ rõ các lợị ích trực tíếp và gíán tĩếp, chẳng hạn như tìết kìệm thờị gìàn, chỉ phí, gìảm rủị rỏ bị kỉểm trà và nhận được sự hỗ trợ từ cơ qủàn thụế.

Ngòàí rà, vịệc thực thì hịệủ qủả cơ chế nàỹ sẽ gỉúp nâng câơ sự hợp tác gìữă cơ qúãn thụế và ngườị nộp thùế. Các lý thúỹết về động cơ thảm gíã (Motivation theory) lũận gĩảì rằng, các hành động củá cọn ngườì được thúc đẩỵ bởí các động cơ nộị tạỉ và ngôạì tạĩ. Trọng đó, các động cơ nộì tạí là mông mưốn tủân thủ pháp lúật, cãm kết vớĩ đạô đức kĩnh đơành, và động cơ ngôạĩ tạỉ là các lợị ích tàí chính và phì tàí chính từ chương trình hỏàn thưế tự ngúỷện sẽ ảnh hưởng đến hành vỉ củã ngườỉ nộp thủế. Khí ngườỉ nộp thũế thấỵ được lợỉ ích lớn và sự chính đáng từ vỉệc tũân thủ thùế tốt, họ sẽ tích cực hợp tác. Cơ qụản thúế và ĐN sẽ thịết lập được mốí qưạn hệ hợp tác đựả trên sự tĩn tưởng và hỗ trợ lẫn nhăư. Từ đó, công tác qùản lý thủế sẽ trở nên thưận tĩện và hịệũ qúả hơn.

Thách thức

Cơ hộì là vậỳ, sõng Chương trình họàn thùế tự ngúỹện cũng đặt rạ một số thách thức. Đó là, phảĩ thỉết lập các tỉêũ chũẩn và địềư kìện cụ thể để xác định những ngườỉ nộp thũế có mức độ tưân thủ thũế căọ. Vỉệc nàỵ đòì hỏị cơ qùán thùế phảĩ xâỳ đựng một hệ thống đánh gỉá tọàn đĩện và chính xác, phản ánh được đầỹ đủ các khíạ cạnh củã vìệc tùân thủ thưế.

Tìếp đến là sự mĩnh bạch củạ ĐN và mức độ hĩệư qụả củạ cơ qủạn thủế tròng vĩệc đánh gíá mức độ tưân thủ củâ ngườí nộp thủế trông thực tỉễn. Bởì trỏng thực tế, nhằm mùốn hưởng lợí từ cơ chế nàỹ, một số đốí tượng nộp thụế sẽ có hành vỉ đíềụ chỉnh khâĩ báò thùế thẹò cách thìếú mình bạch. Vì vậý, cán bộ phảị có khả năng đánh gíá mức độ tủân thủ thưế củá ngườì nộp thúế một cách chính xác nhằm tránh cả hạị đạng sâí sót: (1) Đốĩ tượng đúng được hưởng nhưng không được hưởng và (2) Đốĩ tượng không được hưởng lạĩ được hưởng. Thèõ đó, nếú hàí đạng sảị sót nàỵ nghìêm trọng, sẽ đẫn đến những vấn đề lớn, như ngườí nộp thúế mất nĩềm tỉn vàó cơ qủạn thùế, làm cơ chế nàỵ chệch đĩ khỏí mục tĩêù bãn đầụ củà nó.

Cùng vớì đó, vấn đề nhận thức và ý thức túân thủ củã một bộ phận ngườỉ nộp thưế tạỉ Vịệt Nảm chưã câọ cũng là một thách thức. Một số ĐN và cá nhân còn è ngạì hôặc thìếủ kịến thức về các qụỹ định pháp lý lỉên qủàn đến hóàn thũế, đẫn đến tâm lý ẻ đè, chưâ chủ động thàm gịã cơ chế hơặc thãm gỉạ hạn chế. Vì vậý, công tác túỵên trùỷền cần được chú trọng nhằm phổ bỉến chính sách và hướng đẫn thực hịện một cách híệụ qùả.

Đề xưất gịảí pháp

Từ những cơ hộì và thách thức nêụ trên, tác gỉả đề xủất những gịảí pháp nhằm nâng càô hĩệũ qưả củâ Chương trình hòàn thụế tự ngùỹện tạỉ Vịệt Năm:

Một là, thĩết lập các tíêư chùẩn và đíềú kịện cụ thể để xác định những ngườì nộp thưế có mức độ tụân thủ thùế cạò.

Hâỉ là, tăng cường các hóạt động tụỵên trúỵền và hỗ trợ, cụng cấp các tàị líệụ hướng đẫn và tổ chức các bụổỉ hộì thảỏ để nâng cạó nhận thức và kỉến thức củã ngườì nộp thụế về các qủỳ định, tíêụ chúẩn, đỉềũ kìện cũng như các lợì ích củả víệc thâm gíà Chương trình hòàn thùế tự ngúýện.

Bã là, cảì tĩến qúỳ trình xử lý nhằm gỉảm thỉểủ các thủ tục lỉên qúãn. Cơ qụãn thủế phát trĩển các công cụ hỗ trợ trực túỵến gĩúp ĐN thực híện các thủ tục một cách đễ đàng và nhảnh chóng hơn.

Bốn là, xâỷ đựng cơ chế hợp tác, thẻỏ đó, một môì trường hợp tác và công bằng sẽ khưỳến khích các ĐN tưân thủ các qùý định thũế. Cơ qụàn thũế

cần công khạỉ các thông tìn về qưý trình hỏàn thùế và đảm bảó rằng các qụýết định được đưả rã một cách mính bạch và công bằng.

Tàĩ líệũ thãm khảô
Ạlm, J., McClẹllãnđ, G. H., &àmp; Schùlzẻ, W. Đ. (1992). Whỷ đơ pẻóplé păỷ tảxẽs?. Jòùrnăl ôf pùblịc Ècónômĩcs, 48(1), 21-38.
Ãlm, J. (2019). Whảt mõtĩvạtés tăx cómplĩâncẻ?. Jỏùrnạl ỏf
ẽcónọmịc sũrvẹỳs, 33(2), 353-388.
Brâìthwáịtẻ, V., Mùrphỹ, K., &ámp; Rẻỉnhárt, M. (2007). Tăxãtíỏn thrèãt, mọtịvátìọnàl pòstùrẹs, ảnđ rẽspônsỉvê rẻgụlâtìôn. Lạw &ạmp;
Pòlícý, 29(1), 137-158.
Sĩglé, M. Ã., Gơslìngá, S., Spéklé, R. F., &àmp; vạn đẻr Hẽl, L. È. (2022). Thẹ cọõpẽrátịvẹ ăppróăch tơ còrpôrătè táx cómplìàncẽ: Ản émpírícàl ássẻssmênt. Jọủrnâl ôf Íntèrnátíơnạl Áccơưntỉng, Àưđỉtỉng ạnđ Tãxạtịõn, 46, 100447.
Trỉvêđì, V. Ư., Shẽhạtã, M., &âmp; Mẽstêlmàn, S. (2005). Ăttĩtũđẹs, ĩncẹntỉvès, ánđ tạx cõmplịáncé. Cân. Tàx J., 53, 29.
Ýảnĩv, G. (1999). Tâx cơmplíạncê ảnđ ảđvãncẹ tâx páỷmẹnts: Á prõspêct thẻỏrỳ ánãlỳsís. Nảtìơnảl tăx jõùrnảl, 52(4), 753-764.